En sık görülen metabolik kemik hastalığı olan ‘osteoporoz’ düşük kemik kütlesi ve kemik mikro yapısının bozulması sonucu kemik kırılganlığının ve kırık olasılığının artması ile karakterize bir iskelet sistemi sorunu. Günümüzde dünyada 200 milyondan fazla insanda kemik erimesi olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye’de son yıllarda yapılan bir çalışmada da; 50 yaş üstündeki her dört kişiden birinde kemik erimesi tespit edilmiş. Osteoporoz yaşam süresi uzadıkça giderek daha büyük ve daha önemli bir halk sağlığı sorunu haline geliyor. Ciddi bir travma olmaksızın basit düşme veya zorlanma ile oluşabilen kırıklar, osteoporozun yol açtığı en önemli problemlerden. Bu nedenle osteoporozun, henüz kırığa yol açmadan erken dönemde teşhis edilip gerekli önlem ve tedaviler ile kontrol altına alınması büyük önem taşıyor.
Acıbadem Altunizade Hastanesi Spor Hekimliği Uzmanı Dr. Uğur Diliçıkık, kemik kitlesinin korunması ve geliştirilmesinde kilit role sahip olan sporun osteoporoz hastalarında da büyük önem taşıdığına dikkat çekerek, “Zira, genel koruyucu önlemler ile kalsiyum ve D vitamini kullanımının yanı sıra düzenli yapılan sporla osteoporoz kaynaklı kırıkların oluşması önlenebiliyor. Ancak her bireyin farklı özellikler taşıması nedeniyle egzersizler mutlaka kişiye özel olmalıdır” diyor.
Mutlaka hekime başvurun!
Ergenlik döneminin sonlanmasıyla birlikte kemik gelişiminin yüzde 98’i tamamlanıyor. Kemik kütlesi genelde 20-40 yaşlarında sabit kalırken, 40-45 yaşlarından sonra ise yılda yaklaşık yüzde 0.5-1 oranında azalıyor. Dolayısıyla büyüme döneminde yapılan egzersizler kemik oluşumuna yardımcı olurken, yetişkinlik döneminde kemiğin korunmasına destek veriyor. Spor Hekimliği Uzmanı Dr. Uğur Diliçıkık, ancak egzersiz programına yeni başlayacak olan hastaların kas iskelet sistemi açısından öncesinde mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmeleri gerektiği uyarısında bulunarak, “Egzersizin de bir reçete olduğu unutulmamalı. Egzersizler, hangi sıklıkla hangi süreyle neler yapılması gerektiği bir hekim tarafından belirtildiğinde sağlıklı olabilir” diye konuşuyor.
Yürüyün, dans edin, tenis oynayın
Osteoporoz hastalarına önerilen en etkili egzersizlerden biri tempolu ve hızlı yürümek! Bunun nedeni ise yürüyüşün güvenli olması, herkes tarafından rahatça yapılabilmesi ve tempolu olduğunda kemik yapımını da uyarması. Egzersiz amaçlı yapılan tempolu yürüyüşlerin kalça kırığı riskini yüzde 30 oranında azalttığı yapılan çalışmalarla ortaya konmuş. Bu nedenle mümkünse her gün, en azından haftanın 3-4 günü 30’ar dakika tempolu yürümeyi alışkanlık edinin. Aynı zamanda tenis, dans ve ağırlık egzersizleri de kemik yapımını uyarmaları nedeniyle osteoporozda önerilen egzersizler arasında yer alıyor. Ancak omurgadaki basıncı arttıracağı için omurga kırığı açısından yüksek riskli grupta yer alıyorsanız, koşu gibi yüksek darbeli sporlardan kaçınmanız büyük önem taşıyor.
İleri osteoporoza ‘su sporları’
Yüzmek gibi su içinde uygulanan egzersizler kemik üzerinde yeterli yerçekimsel yüklenme oluşturmadıkları için osteoporoz hastalarında genellikle etkili olmuyor. Ancak ileri osteoporoz hastalarında günlük yaşam aktivitelerinde destek ve konfor sağlaması, dengeyi güçlendirmesi ve böylece düşme riskini azaltması sebebiyle tercih edilebiliyor.
Düşme riskini önlemek için
Osteoporoz ilişkili kırıkların çoğunluğu düşmelerden kaynaklanıyor. Spor Hekimliği Uzmanı Dr. Uğur Diliçıkık, en sık görülen ev kazalarının da düşmek olduğuna dikkat çekerek, “Osteoporoz hastalarında duruş kontrolünün bozulduğu biliniyor. Dolayısıyla düşmeyi engellemek için evde kolaylıkla yapılabilen denge-koordinasyon ve güçlendirme egzersizleri öneriliyor. Bir derlemede, kombine egzersiz tedavilerinin düşmeleri yüzde 30 oranına kadar azalttığı belirtiliyor” diye konuşuyor.
Tai-chi duruş kontrolü için önemli
Duruş kontrolünü sağlamak düşme riskini büyük ölçüde önlüyor. Tai-chi gibi derin duyu egzersizlerinin de duruş kontrolünü güçlendirmede etkili oldukları, yapılan çalışmalarda ortaya konmuş. Spor Hekimliği Uzmanı Dr. Uğur Diliçıkık, Tai-chi egzersizlerinin geleneksel bir aerobik egzersiz şekli olduğunu belirterek, “Tai-chi egzersizlerinin yoğunluğu genellikle düşük-orta düzeyde oluyor ve tempolu yürüyüşe benziyor. Bu yüzden ileri yaştaki kişiler veya kronik hastalığı olanlar da güvenli bir şekilde yapabilirler” bilgisini veriyor.
Osteoporoz hastalarında sporun 5 önemli hedefi!
Spor Hekimliği Uzmanı Dr. Uğur Diliçıkık, osteoporoz hastalarında sporun 5 önemli hedefini şöyle sıralıyor:
Kas kitlesini ve gücünü artırmak
Denge yeteneğinde artış sağlamak
Kemik kırık riskini azaltmak
Duruşu düzeltmek veya geliştirmek
Ağrıyı azaltmak
