Çiftler arasında kurulan iletişimde bazı durumların ve iletişim biçimlerinin yıkıcı ve zehirli bir etkisi vardır. Çiftler arasında kurulan iletişimlerde bu iletişim kalıpları ortaya çıktığında fark edilmesi ve durdurulmaya çalışılması ilişkilere olumlu bir boyut kazandırabilmektedir.
John Gottman uzun yıllar sürdürdüğü çalışmalar sonrasında ilişkinin bitmesine neden olabilecek 4 temel davranış biçimi ortaya koymuştur. Gottman tarafından yapılan araştırmalarda mahşerin 4 atlısı olarak adlandırılan iletişim biçimlerinin kullananların, kullanmayanlara oranla boşanma oranlarının daha yüksek olduğu vurgulanmaktadır. Ayrıca, mahşerin 4 atlısı yerine bunların panzehiri olan iletişim biçimlerini kullanmak çiftler arasındaki iletişime son derece olumlu şekilde yansımaktadır. Nedir bu ilişkiye zarar veren ve ayrılığa götüren mahşerin 4 atlısı?
1-) ELEŞTİRİ: Sen bencilsin, sen bozuksun, sende bir sorun var gibi cümlelerin kullanıldığı yapılar partnere yoğun eleştiri içermektedir. İlişkilerde eleştiri zehir gibi iletişimi bozar. Yakın ilişkilerde ihtiyaç duyulan, güvenlik ve yakınlığı zedeler. Eleştiri ile iletişim kurulduğunda sert başlangıçlar yapılır. Eleştirinin panzehiri yumuşak başlangıç yapmaktır. Yumuşak başlangıç ise, karakter ya da kişiliği hedef almadan, partnerinizin o anki davranışı ile ilgili ne hissettiğinizi ve neye ihtiyacınız olduğunun belirlenmesidir. Örneğin; beni beklemeden çocuklarla gittiğin zaman kendimi dışlanmış gibi hissediyorum. Beni bekler misin? şeklinde ifade etmektir.
2-) SAVUNMA: Ben masumum, ben hiçbir şey yapmadım gibi cümleler savunma içerir. Aslında karşı tarafa verdiği mesaj partnerin sorumluluk almaktan kaçmasıdır. Eğer ilişkide bir taraf için sorun varsa, vardır ve bu üzerinde beraberce konuşulması gereken bir konudur. Çünkü partnerlerden birinin huzursuz olduğu bir durum söz konusudur. Partnerlerden birinin sorumluluk almadığı her durum savunma halidir. Savunma söz konusu olduğunda diğer partner ilişki içerisinde yalnız kalır. Savunmanın panzehiri ise eşlerin davranışları ile ilgili sorumluluk almasıdır. Örneğin; “seni beklemeden gittiğim için özür dilerim” şeklinde partnerine karşılık veren birisi yaptığı davranış ile ilgili sorumluluk almış olur.
3-) AŞAĞILAMA: İlişkilerde olmaması gereken en negatif davranış şekillerinden biridir. Partnerlerden birinin kendisine diğer partnerden üstün görmesi ve onu küçümsemesi durumudur. Aşağılama dalga geçerek, küfür ederek, taklit ederek, yüz ifadeleriyle gibi birçok farklı eylemle yapılabilir. Yapılan birçok araştırmaya göre aşağılama gibi durumlar bağışıklık sistemine zarar veriyor ve sinir sistemini bozuyor. Ayrıca, aşağılama da bir duygusal istismardır. İlişkilerde aşağılama uzun süre yaşandığında maruz kalan kişiye hem psikolojik hem de fizyolojik olarak zarar veriyor. Aşağılamanın panzehiri takdir etmektir. Kişinin duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını empatik şekilde ifade etmesidir. Örneğin, bana ev işlerinde yardımcı olmanı takdir ediyorum. Rica etsem çöpü de çıkarabilir misin? Ayrıca, benim senin için yapabileceğim bir şey var mı?
4-) DUVAR ÖRME: Duvar örme iletişimi kesme halidir. Kişi bedenen orda olsa bile tam anlamıyla yoktur. Daha fazla ilişkilerde erkekler duvar örme yöntemini kullanırlar. Bu durumun yapılan araştırmalarda fizyolojik etkenlere bağlı olabileceği öne sürülmüştür. Duvar örme durumunda çiftlerden birisi iletişimi devam ettirmek ister ve karşı taraftan bir katılım almadığında daha çok tepki verir. Duvar ören eşte genellikle hakim olan duygu öfkedir. Öfke duygusu kişide nabız yükselmesi gibi fizyolojik bir uyarılma yaşanmasına sebep olur. Bu durumdan dolayı duvar örme davranışının panzehiri fizyolojik olarak sakinleşmektir. Kişinin ara vermesi gerekir. Örneğin, şu an da kendimi fazlasıyla öfkeli hissediyorum. “Sana çok kızgınım, sakinleşmek için 30 dakikaya ihtiyacım var. Sonra konuşabiliriz” şeklinde ifade etmektir. İlişkinizde bu gibi durumlar yaşıyor ve önleyemiyorsanız, mutlaka bir çift terapisti ile çalışmaya başlamanızı öneririm.
