Sürekli size uzak ve tutarsız davranan kişilerle mi ilişki kuruyorsunuz?
Yakınlarınızın sizi umursamadığını ve yeteri kadar değer vermediklerini mi düşünüyorsunuz?
Sevilmeye ve değer görmeye layık birisi olmadığınızı mı düşünüyorsunuz?
Başkalarının istek ve ihtiyaçlarının sizinkilerden daha önemli olduğunu mu düşünüyorsunuz?
Felaketler yaşayacağınıza, ufak belirtilerin bile büyük sorunlara yol açacağını mı düşünüyorsunuz?
Birisi size güzel veya yakışıklı olduğunuzu söylediğinde, sizi övdüğünde, bu sözleri hak etmediğinizi mi düşünüyorsunuz?
Bu tarz düşünce kalıplarına çocukluk çağında oluşmuş olan şemalar şeklinde ifade ediyoruz. Şemalar çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlik dahil tüm hayatınız boyunca süren kalıplardır. Şemaların hepsi negatiftir. Şemalar çoğunlukla küçüklüğümüzde ebeveynlerimizle veya bize bakım verenler ile yaşadığımız durumlarda ve bu durumlarda aldığımız tepkiler sonucunda oluşmaya başlarlar. Eleştirilme, beğenilmeme, sorgulanma, takdir görmeme, yok sayılmak, aşırı korumacı tutumlarla karşı karşıya kalmak veya istismar edilme ile başlar. Bu tür negatif durumlarda psikolojik olarak zarar görmüş oluruz ve bunun sonucunda şemalarımız oluşur. Şema terapi ekolü Jeffrey Young tarafından geliştirilmiş olan, erken dönemdeki yaşantıların, yetişkinlik dönemindeki yansımalarının fark edilmesi ve değişimine odaklanır. Şema modeli yaklaşım değişime dirençli ve kişilik bozukluğu olan danışanlarda sıklıkla çalışılmakta olup, danışanın ilerlemesine ve kişilik yapısı ile ilgili durumları anlaması ve değişime gitmesi üzerinde oldukça etkilidir.
Şemalar genel yapı itibariyle kişilerin içinde bulundukları çevrede yaşanılan durumları ve olayları anlama, anlamlandırma ve tepki vermesini sağlayan zihinsel yapılardır. Şema terapinin ilk amacı, danışanların işlevsel olmayan yaşam şekillerini değiştirmeyi hedefler.
ŞEMA TERAPİNİN UYGULAMA ALANLARI
Uzun bir süreci kapsayabilen şema terapi ekolü genellikle haftalık seanslar ile devam eder. Seans sıklığı danışanın ihtiyacı ve ilerlemesine göre uzman tarafından belirlenebilir. Şema terapinin uygulandığı sorunlar arasında; narsistik kişilik bozukluğu, borderline (sınırda) kişilik bozukluğu, histriyonik kişilik bozukluğu, şizoid kişilik bozukluğu, depresyon, obsesif kişilik bozukluğu, uzun süreli kronik ilişki problemleri, katı inançlar, anksiyete, çocukluk travması ve travma sonrası stres bozukluğu gibi bir çok psikolojik problem yer alır.
Şema terapide bilişsel, duygusal, davranışsal ve danışanla oluşturulan terapötik ilişki teknikleri danışanın ihtiyacına göre şekillendirerek kullanılır.
Şema modelinde 18 farklı şema tanımlanmıştır.
Bunlar:
1- Terk edilme
2- Duygusal yoksunluk
3- Kuşkuculuk
4- Sosyal izolasyon
5- Kusurluluk
6- Başarısızlık
7- Bağımlılık
8- Dayanıksızlık
9- İç içelik
10- Boyun eğicilik
11- Kendini feda etme
12- Duyguları bastırma
13- Yüksek standartlar
14- Haklılık
15- Yetersiz özdenetim
16- Onay arama
17- Karamsarlık
18- Cezalandırıcılık
